O historii nowodworskich Żydów
15 czerwca 2016 r. w Nowodworskim Ośrodku Kultury odbyło się spotkanie grupy kilkudziesięciu potomków społeczności żydowskiej, żyjącej w Nowym Dworze Mazowieckim w okresie przed II wojną światową, poświęcone historii ich przodków.
Goście przybyli do Nowego Dworu Mazowieckiego z Izraela, USA i Republiki Południowej Afryki na uroczystości upamiętniające ich przodków.
Jednym z elementów pogłębiania wiedzy o ich przodkach było spotkanie w NOK-u, podczas którego miały miejsce trzy prelekcje połączone z prezentacją multimedialną.
Jedną z nich przedstawił płk rez. Alfred Kabata – prezes Zarządu Głównego Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej i historyk, badacz dziejów Batalionu Elektrotechnicznego.
Jego prelekcja poświęcona była żołnierzom wyznania mojżeszowego pełniącym służbę w Batalionie Elektrotechnicznym w Nowym Dworze Mazowieckim w latach 1921-1939. Z prelekcji płk. Alfreda Kabaty można było się dowiedzieć m.in., że w Wojsku Polskim z okresu II RP zwracano dużą uwagę na poszanowanie prawa
w stosunku do różnych wyznań, a kwestie te były uregulowane odpowiednimi przepisami i rozkazami przełożonych. Marszałek Józef Piłsudski bardzo mocno podkreślał, że obywateli należy oceniać według kryterium zasług dla kraju, a nie narodowości.
Kadra zawodowa i żołnierze służby zasadniczej uczestniczyli w uroczystościach kościelnych, zgodnie z praktykowanym wyznaniem. W Batalionie Elektrotechnicznym żołnierze wyznania mojżeszowego byli drugą pod względem liczebności grupą po żołnierzach wyznania rzymsko-katolickiego. Żołnierze tego wyznania odmawiali codziennie, rano i wieczorem, modlitwę w języku hebrajskim, uczestniczyli w nabożeństwach odprawianych przez rabina wojskowego i organizowanych przez niego pogadankach religijno-moralnych. Rabin nowodworski został wyznaczony przez rabina Dowództwa Korpusu nr I Warszawa na wojskowego rabina pomocniczego. I to on odprawiał nabożeństwo dla żołnierzy wyznania mojżeszowego przed złożeniem przez nich przysięgi na placu rewii w Modlinie. Żołnierzom wyznania mojżeszowego zapewniano możliwość udział we wszystkich świętach żydowskich. Szeregowym pełniącym służbę w Batalionie Elektrotechnicznym wystawiono przepustki w tych dniach do godz. 24.00 w celu wzięcia udziału w nabożeństwach świątecznych odprawianych w synagodze w Nowym Dworze. Wypłacano im też ryczałt, żywnościowy.
Za swój wykład płk Alfred Kabata otrzymał brawa i podziękowania od słuchaczy i prowadzącego spotkanie Ze'eva Shakeda – reprezentującego Fundację Nowy Dwor Jewish Memorial.
Drugą prelekcję na temat szkolnictwa w języku hebrajskim w Nowym Dworze wygłosił potomek jednego z żydowskich mieszkańców miasta Tsvika Placinski,
a trzecią poświęconą kwestii zawieranych małżeństw przez społeczność żydowską Roman Starski z Warszawy.
W spotkaniu uczestniczył także 92-letni Roman Kaczorowski, członek Związku Oficerów Rezerwy RP i honorowy obywatel Nowego Dworu Mazowieckiego, pamiętający czasy, które były przedmiotem prelekcji.
- autor: Andrzej Krajewski; foto: Katarzyna Sosnowska
