Nowy Dwór Mazowiecki

Treść strony

Twierdza Modlin szlakiem francuskim

„Kto posiada Warszawę, Modlin i Serock, włada całą Polską” – tak twierdził Napoleon Bonaparte. To on w 1806 r. zdecydował o budowie Twierdzy Modlin, do której przystąpiono już w 1807 r. (Także w 1806 r. rozgrywała się bitwa pod Czarnowem, którą cesarz Francuzów podobno obserwował z dachu jednego z domów w dzisiejszym Okuninie – osiedlu Nowego Dworu Mazowieckiego.) Projekt oparty był na koncepcji trzech koron, czyli budowy potężnych umocnień zewnętrznego narysu, które dobrze widać na zdjęciach satelitarnych Twierdzy Modlin. Jedna z nich to Korona Utracka (zmodernizowana później przez Rosjan). Korona Utracka usytuowana jest w pobliżu dzisiejszego mostu na Wiśle w ciągu drogi ekspresowej S7. 

  • -
    fot. Damian Ochtabiński

Tuż obok znajduje się tzw. reduta Napoleona. Wybitny znawca epoki napoleońskiej, Waldemar Łysiak przypuszcza, że budynek zaprojektował osobiście sam cesarz. Ryszard Bochenek, autor znanych opracowań dot. Modlina z kolei nazywa budynek działobitnią Kołaczkowskiego, jako że ten inżynier kierował w latach 1811-12 jej budową. Jest to kwadratowa wieża artyleryjska - działobitnia z dziedzińcem pośrodku, budowana na wzór francuskich wież nadmorskich. Pomieszczenia parterowe budynku przeznaczone były na magazyny żywności, amunicji i wody. Na piętrze znajdowały się pomieszczenia dla 300 osobowej załogi. Po zakończeniu wojen napoleońskich reduta straciła rolę obronną i została przekształcona w skład leków. Do wieży wchodziło się w przeszłości przez most zwodzony.

  • -
    Rekonstrukcja obrony Modlina z 1813 r. pod redutą Napoleona.
    Fot. z archiwum Miasta

Będąc w tej części Twierdzy, warto wstąpić do cukierni przy ul. Obrońców Modlina na napoleonkę. A następnie udać się pod Bramę Poniatowskiego. Książę Józef Poniatowski brał udział w wyprawie na Moskwę 1812 r., odznaczył się między innymi pod Borodino. Mianowany został przez Napoleona Marszałkiem Cesarstwa (Marszałkiem Francji). Brama nazwana na cześć Poniatowskiego pochodzi z 1836 r. Była jedną z dwóch bram o charakterze obronnym, które zostały wybudowane w celu umożliwienia wydostania się z twierdzy kilkunastotysięcznej załodze. Jej pierwotna nazwa to „Michajłowskije Worota”. Elewacja wewnętrznej części bramy miała klasycystyczny wystrój architektoniczny z centralnie zlokalizowanym wjazdem. Po bokach umieszczono wsunięte pomieszczenia wartowni, kordegardy. Stropy przed wejściami do nich spoczywają na kolumnach toskańskich. Nad ozdobnym łukiem bramy umieszczono dwugłowego carskiego orła, a na ścianie frontowej bramy dwa toporki. Po odzyskaniu niepodległości brama zmieniła patrona i od tej pory nosi imię księcia J. Poniatowskiego. 

  • -
    Fot. PZ Studio

Udajemy się w stronę Bramy Północy. Wcześniej możemy zobaczyć prochownię z 1811 r.

Brama Północy jest zwana również „Płocką” lub „Księstwa Warszawskiego”. Ciekawym elementem architektonicznym bramy jest zwornik kamienny w kształcie trapezu umieszczony w łuku zamurowanej bramy. Znajduje się na nim płaskorzeźba orła Księstwa Warszawskiego z kluczami w szponach i napisem „Brama Północy” oraz rok powstania – 1811.  Brama łączyła drogi z Warszawy przez Jabłonnę i Nowy Dwór z drogą w kierunku Płocka. By wyjechać na trakt płocki trzeba było przebyć dwa mosty, przejechać przez środek twierdzy, bramą i zjazdem z niej skręcającym w prawo dostać się na drogę prowadzącą dnem fosy do właściwego traktu. Jak widać, cała procedura przejazdu przez twierdzę wykluczała jakikolwiek przypadkowy lub niepożądany ruch na bardzo ważnym szlaku komunikacyjnym. Brama spełniała swe funkcje do czasu wielkiej rozbudowy twierdzy w latach 1832-1841. Wtedy została zamurowana i stała się działobitnią podwałową z trzecim otworem artyleryjskim umieszczonym centralnie w zamurowanym świetle bramy. 

  • -
    Fot. Jerzy Mąkowski

Pozostając w kręgu francuskim, możemy udać się jeszcze nad Narew – pod tzw. bramę Napoleona, jedną z bram wejściowych do koszar i na kojec Meciszewskiego, z którego możemy podziwiać Spichlerz – najpiękniejszy gmach Królestwa Polskiego, które powstało po ostatecznej klęsce Napoleona.

 

*Obiekty pochodzą z czasów późniejszych niż napoleońskie.

 

  • -
    fot. Damian Ochtabiński

W naszej propozycji pojawiła się już nazwa Borodino. We wrześniu 1812 r. Napoleon pokonał tam Rosjan, otwierając sobie tym samym drogę do Moskwy. W rosyjskiej już koncepcji rozbudowy Twierdzy Modlin pojawiło się sześć frontów – w tym dwubastionowy fort Borodino. Dziś w tej części Twierdzy znajduje się restauracja o takiej nazwie. Można w niej podziwiać podziemne odrestaurowane korytarze (z czasów rosyjskich), a z wysokiego kopca nieopodal – ceglany mur Carnota (francuskiego inżyniera i uczonego) z otworami strzeleckimi okalający Twierdzę Modlin. Tu, zamawiając danie z nutką francuską, kończymy zwiedzanie Twierdzy Modlin szlakiem francuskim. 

  • -
    Fot. Damian Ochtabiński

Zainteresowanym polecamy opracowanie „Napoleońskie dziedzictwo na Mazowszu. Twierdza Modlin w latach 1806-1830” autorstwa nowodworzanina, Piotra Oleńczaka (wyd. przez Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki oraz Wyd. Trio w Warszawie w 2008 r.).

Mapę i informator pomocne w pokonaniu trasy znajdziecie Państwo TU. Z uwagi na długość trasy zaleca się pokonywanie jej pieszo jedynie wytrwałym (jest do dobra trasa na rower).

Kontakt

Urząd Miejski w Nowym Dworze Mazowieckim

ul. Zakroczymska 30 05-100 Nowy Dwór Mazowiecki
Tel. (22) 51-22-000, (22) 51-22-222
Fax (22) 51-22-101
sekretariat@nowydwormaz.pl

Pracuje w następujących godzinach: poniedziałek, wtorek, środa, czwartek, piątek: od godz. 8.00 do 16.00.

Urząd Stanu Cywilnego w Nowym Dworze Mazowieckim przyjmuje interesantów: w poniedziałki, wtorki, środy, czwartki i piątki w godz. 8:00-15:00.

Wydział Spraw Obywatelskich w Nowym Dworze Mazowieckim przyjmuje interesantów: w poniedziałki, wtorki, środy, czwartki i piątki w godz. 8:00-15:00.

[obiekt mapy] Lokalizacja Nowego Dworu Mazowieckiego na mapie

Newsletter